خمینی‌شهر
ایران
موقعیت جغرافیایی خمینی شهر
شهرستان خمینی شهربا مساحت برابر ۱۷۵ کیلومتر مربع، در منطقهٔ بلوک ماربین و در ۱۲ کیلومتری شمال غربی اصفهان واقع شده و ازشمال به شهرستان برخوار و میمه، از شرق و شمال شرقی به شهرستان اصفهان، شمال غربی وغرب به شهرستان نجف آباد، و از جنوب و جنوب غربی به شهرستان فلاورجان و رودخانهٔ زاینده رود محدود می‌شود. نواحی شمال وشمال غربی آن را کوه‌های محمودآباد با ۲۴۷۳ متر و سرچاه ۲۲۵۰ متر و کوه صالح با ۲۵۱۱ متر فراگرفته و نواحی جنوبی وخاوری آن را دشت همواری پوشانده‌است. در شمال شهرستان ارتفاعات سید محمد و پلارت با ارتفاع ۲۴۵۰ متر (محمودآباد)، زیبایی خاصی به منطقه داده‌است. ارتفاع شهرستان از سطح دریا، حدود ۱۵۹۵ متر و به قولی ۱۶۰۲ متر است. بنابراین، ۱۸ متر از اصفهان مرتفع تر می‌باشد. موقعیت جغرافیایی شهر خمینی شهر ً ۴۵ َ۳۱ °۵۱ طول شرقی و ً۰۰ َ۴۱ عرض شمالی است. در برخی کتب دیگر طول و عرض جغرافیایی خمینی شهر را چنین محاسبه نموده‌اند ۵۱ درجه و ۳۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و۳۲ درجه و ۴۱ دقیقه عرض شمالی از استوا، و نیز ۴۰ دقیقه و ۳۲ درجه عرض جغرافیایی و ۳۳ دقیقه و ۵۱ درجهٔ طول جغرافیایی. دراین ناحیه شاخه‌هایی از زاینده رود به صورت مادی و کانال آب رسانی مورد استفاده قرار می‌گیرد بعلاوه تا کنون هفت رشته قنات، ۱۳۰ حلقهٔ چاه عمیق، و ۶۰ حلقه چاه نیمه عمیق، در خمینی شهر حفر شده‌است. در حال حاضر، از نظر بافت شهری این شهرستان به دو قسمت بافت قدیمی و جدید، تقسیم می‌شود بافت جدید این شهرستان پس از انقلاب اسلامی ایران آغاز و در حال گسترش است شهرک اقماری منظریه نیز از نوع همین بافت است. بافت قدیمی خمینی شهر از جنوب این شهرستان، تا بافت جدید شهری ادامه دارد. در این بافت ساختمان‌های نسبتاً قدیمی و بعضی از ساختمان‌های جدید وجود دارد. این بافت که همان خمینی شهر است از سه محله خوزان، ورنوسفادران، فروشان تشکیل شده‌است.
بخش‌ها و محله‌ها
علی رغم اینکه این شهر در تقسیم بندی به سه محله بزرگ _ خوزان -فروشان(پری شان (به معنی پریوشها-پری روی ها می‌باشد)) و ورنوسفادران (به معنی قوم ونوسی گارد سلطنتی سلجوقیان) تقسیم می‌شود باید گفت چند محله بزرگ دیگر هم با قدمت چند هزار ساله در این شهر وجود دارد اما به علت وجه تسمیه نام قدیم این شهر که سده‌است گمان برده شده باید از سه ده تشکیل شده باشد و محلات دیگر را نام نمی‌برند. از جمله محله‌های قدیم این شهر: دستگردقداده، اسفریز، اندآن،آدریان ، هرستان، تیرانچی،درچه، کوشک، قلعه امیریه، قرطمان و اصغرآباد می‌باشد و از بخش‌های جدید آن منظریه ، هفتصد دستگاه، باقر العلوم ، کوی صبا ، کوی آزادگان ، کوی مهستان و ارغوان را می‌توان نام برد.
تاریخچه خمینی شهر
این، شهر را که در گذشته به نام سده می‌شناختند در ادوار گذشته بخشی از بلوک ماربین از توابع اصفهان محسوب می شده که این قسمتها دارای آب کافی و خاک حاصلخیز بوده‌است. در ابتدا شامل سه روستایا سه ده به نامهای پریشان یا فروشان یا پروشان، خوزان یا خیزان، ورنوسفادران یا بن اصفهان بوده‌است. به همین علت به سده شهرت یافت. هر یک از روستاهای تشکیل دهنده سده، خود بعلت خاصی نام گرفته‌است. در کتاب نصف جهان فی تعریف اصفهان ذکر شده که: فریشان را معرف پریشان و پریشان خود مخفف پریوشان است که از نام زنی به اسم پریوش که در زمان قدیم بنای این قریه را نهاده و به نامش منسوب گشته‌است. خوزان (خوزوان) از واژه ((خوز)) و ((ان)) نشانه کثرت و جمع تشکیل شده‌است. خوز در سنگ نوشته‌های شاهنشاهان هخامنشی بصورت xuvata (uvaja)< nEK و به قوم عیلامیان و سرزمین آنها گفته می‌شد که در منطقه کوهستاهی بین النهرین تا فلات ایران گسترده شده‌است. در محله خوزان، کهندژ قرار دارد که وصف آن چنین آمده‌است: در محله خوزان واقع در خمینی شهر، قلعه دفاعی مهمی به نام کهندژ وجود داشته که خرابه‌های آن در محله مزبور موجود است، یکی از نویسندگان عقیده دارد که کهن دژ پایتخت سلاطین کیانی و ساسانی بوده‌است. ورنوسفادرا یا بن اصفهان نیز به دوران ملکشاه سلجوقی باز می‌گردد. به هنگام حاکمیت سلجوقیان ورنوسفادران توسط ملکشاه سلجوقی نامگذاری شد که نام اجداد قوم ((ورنوسی)) (گارد سلطنتی ملکشاه) بوده‌است. در زمان فتح اصفهان توسط حمله افغانها، اهالی این منطقه تا حد توان مقاومت نمودند، چنانکه سرکیس گاننتز در کتاب ((سقوط اصفهان)) می‌نویسد، افغانها نتوانستند دهکده‌های خیزون (خوزان) و بن اصفهان (ورنوسفادران) را تصرف کنند، چون ساکنان این دو دهکده سخت با آنان به مخالفت برخاستند. دکتر سیروس شفقی در کتاب خود بنام ((جغرافیای اصفهان، معتقد است که مقارن کوچ عده‌ای از ساکنان منطقه اصفهان در نیمه دوم هزاره چهارم، قبل از میلاد مسیح، ابادیهای کوچکی در محل فعلی شهر اصفهان و سرتاسر زاینده رود وجود داشته که باآمدن عده‌ای از شمال به فلات مرکزی برجمعیت آنها افزوده شد و دهات جدیدی به وجود آمده‌است، براین اساس می‌توان قدمت اولین کانونهای جمعیتی این خطه را به دوران قبل از اسلام مربوط دانست و در روایات دیگر نیز آمده: حمله اسکندر به سه دژ، گاردژ، کهندژ و دیمیردژ که در این منطقه واقع شده بودند باعث ویران شدن آنها به دست اسکندر مقدونی گردیده و این منطقه تا دوران پادشاهی ساسانیان(۲۲۴ میلادی) یعنی تا ۶ قرن بعد به صورت بیابانی بی آب و علف باقی ماند. تا آنجا که پیروز شاه ساسانی به سلطنت رسید و به دژ آمد و بنا به خواسته او بار دیگر این محل آباد شد، وی دستور حفر قناتی داد که به نام خودش به قنات ((پیروز شاهی)) معروف گردید، و به دستور پیروز شاه مردم متفرق شده، گردهم آمدند و زمینهای ده خوزان و پروشان بین مردم تقسیم شد.
کشاورزی
خمینی شهر درسالهای نه چندان دوریکی ازتولیدکنندگان اصلی گلابی و سیبری درسطح استان وکشور بود. باغ داران این شهرعلاوه برشاه میوه، گلابی دوفصله وانواع دیگرگلابی محصولی منحصربه فردوبومی به نام سیبری تولید می‌کنند این میوه خوشمزه، آبدار، تردوباطعم گلابی است که رایحه سیب راهمراه داد. گفتنی است این شهر تولید کنندهٔ بهترین تنباکو ی طلایی جهان می‌باشد که تماما به کشورهای خارجی صادر می‌گردد. همچنین این شهراز بزرگ ترین تولیدکنندگان گل، انواع کاکتوس ومحصولات گلخانه‌ای می‌باشد به طوریکه بزرگترین شهرک گلخانه‌ای کشوردراین منطقه قراردارد.
علمی ودانشگاهی
خمینی شهر از بزرگترین شهرهای استان اصفهان بوده و از نظر موقعیت علمی دانشگاهی و صنعتی قابل توجه می‌باشد.دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر ازبزرگترین وپرافتخارترین دانشگاه‌های آزادایران بابیش از۱۰۰۰۰ دانشجومیباشد. همچنین دانشگاه صنعتی اصفهان، شهرک علمی وتحقییقاتی استان اصفهان واولین پارک رشدعلم وفناوری یونسکودرخاورمیانه در این شهر واقع شده‌است. ولی متاسفانه به نام اصفهان رقم خورده اند. ودانشگاههایی مانندفیض الاسلام و سمیه و...
صنایع و مشاغل
از صنایع این شهر می‌توان سنگبری، خاتم کاری، نساجی، دباغی، حوله بافی و کشاورزی را نام برد که بیشتر کارخانه‌های سنگبری در شهرک صنعتی محمود آباد قرار دارند و از شهرتی جهانی برخوردار می‌باشد.
زبان
مردم خمینی شهر به زبان فارسی و لهجه‌ای که خیلی شبیه به مردم اصفهان است صحبت می‌کنند که با کمی دقت قابل تشخیص است اما در محله های ورنوسفادران و اسفریز ازگویشی به نام ولاتی استفاده می‌شود.(این گویش با کمی تفاوت در اطراف اصفهان نیز بکار می‌رود).
بناهای تاریخی
از بناهای تاریخی خمینی شهر می‌توان ازایوان جنب امامزاده سید محمد،مجموعه حمامهای اندوان،مجموعه حمامهای گاردر،مسجد ، جامع خوزان مسجدآخوند،مسجد ملا محسن،مسجد لادره،مسجد ملاحیدر علی، مسجد گاردر،خانه مجیر، مسجد آقا علی اکبر،مسجد ابوالبرکات،مسجد امام حسن عسگری،مسجد جامع فروشان،امامزاده سید ابراهیم ورنوسفادران،حسینیه لادره، کلاس قرآن،حمام درب سید،حمام کوز،خانه سرتیپ سدهی، برج کبوتر،گورستان ورنوسفادران دژ ماربین آتشگاه، عصارخانهٔ صفوی و آرامگاه ابن مردویه رانام برد
طبیعتِ خمینی‌شهر
از نظر آب و هوا می‌توان این شهر را یک منطقه معتدل نامید. برخی مناطق طبیعی این شهر به شرح ذیل است:
- چشمه بژن
- چشمه هورموده
- چشمه حسن و حسین
- چشمه آخوند
- چشمه لادر
- چشمه لاوه یا لاوی
- باغات خمینی شهر که در اثر بی آبی رو به خشک شدن است
- پارک جنگلی
- کوه‌های اطراف
مشاهیر
مشاهیر مذهبی
- سلمان فارسی صحابه بزرگ پیامبر
- شهید محراب آیت الله عطاءالله اشرفی خوزانی (معروف به عطاءالله اشرفی اصفهانی)
- آیت الله سید محمد احمدی فروشانی (نماینده مجلس و امام جمعه فقید خمینی شهر)
- آیت الله شیخ محمد حسین نجفی
- آیت الله سیدجمال صهری
- آیت الله جبل عاملی
- آیت الله املایی
- آیت الله سید محمود میر دامادی
- آیت الله فیض الاسلام شارح بزرگ نهج البلاغه
- آیت‌الله شریعت موسوی
- آیةالله سید محمد باقر درچه‌ای
- علامه میر محمد اشرف
- ایت الله شیخ علی مشکوه
- استاد اخلاق شیخ محمدکریم صرامی (حبیب خدا)
- دکتر عبدالحسین شیروی[۲]
مشاهیر فرهنگی
- اصغر فرهادی (کارگردان برنده جایزه اسکار)
- اصغر حاج حیدری (خاسته)
- سعید بیا بانکی (شاعر معاصر)
- سروش سدهی ملقب به شمس الشعرا
- محسن امیریوسفی
- استاد خلیل بلدی متخلص به باغبان موسس انجمن ادبی سروش
مشاهیر علمی
- دکتر حاج شیخ محمدرضا صفارنژاد
- پروفسور سیدریحان میردامادی (بهترین متخصص زنان و زایمان در کشور)
- پروفسور جعفری
- غلامحسین ابراهیمی دینانی فیلسوف معاصر
- پروفسور اکبر رجبی خوزانی
- دکترفضل الله صلواتی (نسبت فامیلی: داماد علامه جعفری)
مشاهیر مردمی
- محمدتقی داورپناه (بزرگترین خیرمدرسه ساز ایران)
- حضرت ایت الله کرمعلی کریمی قرطمانی(خیر مدرسه ساز)
مشاهیر سیاسی
- ابن مردویه
- ماه فروخی
- میرزا محمد حسن صاحب جواهر
- حجت الله والمسلمین سیدمجتبی میردامادی (امام جمعه موقت شهراصفهان)
مشاهیر ورزشی
- استاد شهیدمحمد قورچانی (بنیانگذاررشته تکواندودرایران)
مشاهیر آموزشی
- سید محمد علی میرعنایت ( مدیر نمونه استان اصفهان و مدیر اسبق دبستان شهید محمد منتظری)
منابع
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.
- مرکزآمارایران
- جغرافیای استان اصفهان، نشر کتابهای درسی:۱۳۷۹
- سایت سده
- سایت ایکنا
- سایت ایبنا
- سایت آفتاب
- فرصت انلاین
- سده درگذرزمان، رسول صرامی
- دیارکهن، حجت الاسلام میردامادی
- دیارکهن، رسول صرامی
- سایت شهرداری خمینی شهر
- [ جمعه سوم بهمن 1393 ] [ 21:29 ] [ محمدعلی سلطانی ]